Žarko Marković: Sarajevski "antifašizam" za spoljašnju upotrebu

 Prije tri dana preminuo je Žoze Kutiljero, portugalski diplomata, koji je zajedno sa Piterom Karingtonom početkom 1992. godine bio kreator plana koji je mogao da spriječi rat u BiH i smrt 100.000 ljudi. Plan su 18. marta 1992. godine prihvatile sve tri strane u BiH kroz potpise Alije Izetbegovića, Mate Bobana i Radovana Karadžića. Deset dana kasnije Izetbegović je potpis povukao što je za rezultat imalo izbijanje troipogodišnjeg građanskog rata koji je završio upravo onako kako je Kutiljerov plan i predviđao - podjelom BiH.

Istorijski kontekst ove priče izuzetno je važan jer sve se događa u periodu između referenduma o nezavisnosti BiH i ubistva Nikole Gardovića na Baščaršiji te događaja u Dobrovoljačkoj ulici i “tuzlanske kolone”. Dakle, u vremenu kada je još, bar naizgled, postojala šansa da međunacionalni sukob u BiH završi bez velikih žrtava.

Sarajevski mediji i dio javnosti kada žele da ocrne Kutiljera, navode da je on bio “kreator plana koji je dijelio BiH” istovremeno ignorišući činjenicu da je zemlja danas dramatično više podijeljena nego što bi bila da je plan ostao na snazi. U postratnim godinama Portugalac je u više navrata, čak i pred Haškim tribunalom, otvoreno odgovornost za odbijanje plana i početak rata fakturisao isključivo Izetbegoviću.

Sarajevska štampa juče nije objavila ni slovo o tome da je Kutiljero preminuo. I to sve govori.

Narativ koji je formiran u bošnjačkoj javnosti ne dozvoljava da oni koji na bilo koji način ruše ustaljenu matricu o početku, toku i završetku ratnih sukoba u ovoj zemlji, dobiju prostor u tamošnjim medijima. Takvi ljudi nisu validni, nisu bitni, obično bivaju proglašavani za šarlatane i potrebno ih je konstantno ocrnjivati ili potpuno ignorisati.

 Izgubljen medijski rat

Da je Republika Srpska jedina politička i ratna pobjeda srpskog naroda u drugoj polovini 20. vijeka prije osam godina rekao je Dobrica Ćosić, a ta teza prihvaćena je s obje strane Drine. Istovremeno, a o tome je malo ko spreman da zvanično govori, Srbi su devedesetih godina, što zahvaljujući vlastitim greškama, što zbog djelovanja zapadne propagandne mašinerije, izgubili medijski rat. I posljedice tog poraza trpe i danas.

Aktuelan je primjer Boška i Admire, sarajevskih Romea i Julije. Godišnjica njihove smrti obilježena je juče kroz tekstove, uglavnom u sarajevskim medijima i na društvenim mrežama, pretežno među raznim drugosrbijancima i drugim površnim tipovima koji su redom, navodno žaleći za sudbinom zaljubljenog para, navodili da su ih ubili Srbi. Oni malo oprezniji su žalili za Boškom i Admirom uz navode da se ne zna ko ih je ubio. I kraj.

Od njih nigdje ništa o “Ševama”, Nedžadu Herendi, Edinu Garapliji, dokumentima, svjedočenjima i drugim dokazima koji su detaljno raskrinkali laž da Romea i Juliju nisu ubili Srbi.

Jednostavno, ne uklapa se.

Falsifikovanje istorije i zamjena teza toliko su uzeli maha da 25 godina nakon završetka rata nikoga ne treba da čudi kada Bakir Izetbegović u kurtoaznu čestitku povodom Dana pobjede nad fašizmom nekako ugura i “dan zlatnih ljiljana” pa navede sljedeće:

“Da pobjeda nad fašizmom nije završena 9. maja 1945. godine, pokazao je upravo slučaj Bosne i Hercegovine gdje je 47 godina poslije izrečenog „nikad više” ponovo počinjen zločin genocida. Jedina vojna snaga koja se, od početka do kraja suprotstavljala agresiji i genocidu u BiH, bila je Armija Republike BiH, u kojoj posebno mjesto zauzimaju “zlatni ljiljani”. Borba savezničkih armija i Armije Republike Bosne i Hercegovine podsjeća da je za pravednu borbu potrebna realna vojna snaga, ističe, te da jedino takva vrsta snage može zaustaviti fašističke projekte, a ovo je jedna od najvažnijih lekcija tih historijskih perioda.”

Nije ovo nikakav lapsus, niti Izetbegovićevo neznanje, već upravo samo jedan segment priče koju gura veći dio političara i novinara u Sarajevu dovodeći u istu ravan antifašističke snage iz Drugog svjetskog rata čija je istorijska uloga jasna i nedvosmislena, sa oružanom formacijom među nekoliko njih u građanskom ratu, koja sa tradicijom antifašizma ima dodirnih tačaka koliko i Nusret Šišić Dedo sa Vojislavom Kecmanovićem Đedom.

Dakle, nikakve. Iako predratna ulica ovog potonjeg sada nosi ime osnivača “Zelenih beretki”.

 Đedo

Partije koje vladaju u FBiH u postratnim godinama proglasili su sebe jedinim autentičnim nasljednicima antifašističke borbe, NOB-a, ZAVNOBiH-a i ostalih tekovina bivše države iako su se početkom devedesetih upinjali svim silama da razvale onu zemlju koja je na istim tim tekovinama počivala. Ruku na srce, nije im bilo teško da tu upražnjenu poziciju zauzmu jer Srbi i Hrvati i nisu pokazali neki naročito velik interes.

Protest povodom mise za žrtve u Blajburgu koju je nepotrebno organizovala katolička crkva ponovo je oživio te duhove i na ulice glavnog grada izveo narod koji je razdragano zazivao Tita, Valtera, crvene marame i druge simbole države za čiji je nestanak na referendumu 28. februara i 1. marta 1992. godine glasalo 64 odsto stanovnika BiH. Samo u izvitoperenoj realnosti moguće je istovremeno žaliti za bivšom državom, a slaviti datum i događaje kojima si toj državi zadao smrtonosni udarac, a sve to upakovati u nekakav tradicionalni sarajevski antifašizam.

Na talasu takvih trendova dolazi do situacija poput pokušaja da u Parlamentu BiH bude progurana “Rezolucija o poštivanju žrtava ustaškog režima”, dokument sklepan preko noći, sa efektnim naslovom i šupljom sadržinom u kojem se niti šta osuđuje, niti iskazuje preveliko poštovanje prema žrtvama. Rezolucija koja je trebalo da zadovolji samo formu, a ostane daleko od suštine, na kraju je postala klasičan predmet političkih prepucavanja u zemlji, ne samo između Srba i Bošnjaka, nego i unutar srpskog korpusa, a da očigledno niko od učesnika tih rasprava nije čestito ni pročitao šta je u tom papiru napisano.

Kao što nije pročitao ili je već i zaboravio Deklaraciju Narodne skupštine o genocidu NDH nad Srbima, Jevrejima i Romima koju su prije pet godina u Vijeću naroda RS osporile i na ocjenu ustavnosti poslale upravo bošnjačke partije. A bila je mnogo preciznija, konkretnija i više osuđujuća od dokumenta koji se ukazao u velikoj sali Parlamenta BiH, istoj onoj u kojoj su donošene ključne odluke za otcjepljenje BiH od Jugoslavije.

Pokazuje se da se sarajevski antifašizam “prima” samo na području grada, a da već sa prvim kilometrima ka Zenici i Doboju ili Mostaru gubi na snazi i pretvara se praznu i neutemljenu priču koju je lako razbiti osnovnim istorijskim argumentima.

Taj nazor antifašizam ne služi ničemu drugom nego težnjama da Sarajevo ponovo “završi na naslovnicama portala najvećih svjetskih medija” čime se pohvališe proteklih dana u tamošnjoj štampi.

Antifašizam za spoljašnju upotrebu.

I to zvuči grandiozno u Parizu, Njujorku, pa čak i u Zagrebu ili Beogradu gdje i dalje neće znati ništa ni o sudbini Boška i Admire, ni o Mustafi Busuladžiću, ni o tome da predsjedavajući ZAVNOBiH-a nema ulicu u Sarajevu, a ima u Banjaluci, ni o desetinama uništenih i nikad obnovljenih spomenika NOB-u na području FBiH.

(GlasSrpske)