|
Uvodnik Sadržaj Rezimei Contents and summaries UVODNIK  Ovaj broj Nove srpske političke misli posvećen je istovremeno suverenitetu i ekonomiji. Reč je o dva, na prvi pogled, sasvim različita i slučajno sastavljena temata koje, međutim, u naročitu celinu povezuje činjenica da, uzeti zajedno, predstavljaju ne samo najaktuelnija pitanja oko kojih se lome koplja u savremenoj političkoj filozofiji i teoriji, već i ključne paradigme oko kojih se – ili spram kojih se – konstituiše polje političkog. To znači da suverenitet i ekonomija, u izvesnom smislu, čine dva pola u odnosu na koja je moguće bliže odrediti, razumeti i klasifikovati različite političke teorije i političke prakse – u zavisnosti od toga koji deo se smatra važnijim i šta čini glavni ulog i cilj političkog delanja. Ta ambivalentnost u bitnom smislu je imanentna unutrašnja protivrečnost kretanja savremene politike koja se u donekle pojednostavljenom, ali i ne sasvim netačnom obliku danas može izraziti kao dilema između neoliberalne ideje, čiji kamen temeljac čine upravo ekonomski procesi slobodnog tržišta (polazeći od kojih se onda razumeva smisao politike), i stanovišta konzervativizma, ali i jednog dela socijal-demokratskog mišljenja – prema kojima je, danas, kao i juče, pitanje države osnov i ishodište svake političke teorije i prakse.
S druge strane, fenomen globalizacije učinio je da se i pitanje suvereniteta i pitanja ekonomije, kao i njihovog međusobnog odnosa, pojave i na jedan sasvim nov način. Savremene svetske filozofske, sociološke, pravne i politikološke debate o suverenitetu otvorile su poslednjih godina temu o primarnom nosiocu suvereniteta, kao i njegovom značenju i smislu. Da li je glavni nosilac suvereniteta individua? Da li se još uvek može govoriti o tradicionalnom državnom suverenitetu? Kako se mogu legitimisati različiti stepeni i nivoi suverenosti? Ima li nadnacionalnog suvereniteta i da li je reprezentativan primer za to Evropska unija? Kakva je uloga transnacionalnih organizacija i multinacionalnih kompanija? Ima li demokratskog suvereniteta i/ili suvereniteta demokratije? Šta je podeljeni suverenitet i na koji način se ostvaruje? Tematizacija suvereniteta u ovom dvobroju NSPM izvedena je kroz originalne naučne radove uglednih domaćih i stranih teoretičara, te na taj način, verujemo, predstavlja ne samo vid našeg aktivnog uključivanja u vodeće svetske debate, već i samosvojan doprinos problematizovanju i rešavanju nekih od najsloženijih pitanja i dilema savremenosti. Prvi temat o suverenitetu započinje pravno-politikološkim analizama Majkla Sevidža i Saše Gajića, u kojima se razmatra pitanje odnosa suvereniteta i prava, tj. međunarodne politike i međunarodnog prava, kao i ispituju mogućnosti i načini suprotstavljanja politici zasnovanoj na sili. U tom kontekstu objavljujemo i ekskluzivni intervju sa DŽonom Fonteom, u kojem se ideja o „postsuverenosti“ razmatra kao osnov ideologije transnacionalnog progresivizma. Drugi deo temata o suverenitetu čine filozofske analize Jana Cukermana, Vladimira Milisavljevića, Bogdane Koljević i Ivana Milenkovića. U ovom delu reč je prevashodno o teorijskim analizama pojma i problema suverenosti, i načina na koji je ovaj pojam prisutan i artikulisan kod klasičnih autora kao što su Tomas Hobs, Karl Šmit i Hana Arent, kao i savremenih filozofskih pisaca poput, u poslednje vreme, veoma aktuelnog Đorđa Agambena. U rubrici Dosije tematizacija pojma suvereniteta upotpunjena je prevodima instruktivnih radova Simon Goajar-Fabr, Hase Hofmana, Helmuta Kvariča i Stefana D. Krasnera, čime su domaćoj stručnoj i široj javnosti predstavljene divergentne teorijske pozicije, od šmitovskog modela decizionističkog suvereniteta do otvorenih zastupnika ideje o podeljenom suverenitetu i njegovoj konkretnoj implementaciji u savremenim političkim i društveno-ekonomskim uslovima.
U drugom tematu ovog broja Nove srpske političke misli posvećenog ekonomiji donosimo autorske radove Mlađena Kovačevića, Slobodana Aćimovića, Ružice Mrdaković-Cvetković, Rajka Bukvića i Miroslava Jovanovića. Reč je o analizama u kojima se razmatraju pitanja spoljnjeg duga i stepena zaduženosti Srbije (Kovačević), problem monopola na tržištima SAD, Evrope i Srbije (Aćimović), integracioni i dezintegracioni procesi na prostoru jugoistočne Evrope (Mrdaković-Cvetković), kontroverzni proces ruske tranzicije devedesetih godina (Bukvić), kao i neke generalne dileme vezane za aspekt ekonomske globalizacije sa čijim (samo)destruktivnim posledicama se i Srbija i svet tek počinju ozbiljnije suočavati (Jovanović). U rubrici Ogledi prilozi Zlatka Isakovića i Aleksandra Dobrijevića usredsređuju se na problem političke moći u globalnim međunarodnim odnosima, odnosno na dilemu kako se filozofija odnosi spram društvene i političke stvarnosti, dok se prilog Dragana Đukanovića fokusira na aktuelno pitanje položaja Srba na postjugoslovenskom prostoru. Slede Sučeljavanja u kojima Marija Obradović sa stanovišta istorijske naučne kritike analizira delo Koste Nikolića o kultu Tita i radničkoj klasi u bivšoj Jugoslaviji. Najzad, u rubrici Osvrti, recenzije, prikazi Aleksandar Novaković, Saša Gajić, Dejan Petrović, Ivan Milenković, Milica Vesković, Aleksandar Lukić, Jovana Papan, Slobodan Marković i Dobrica Gajić predstavljaju knjige Zbignjeva Bžežinskog, Entonija Gidensa, Alpara Lošonca, Aleksandra Pavkovića i Petra Radana, Sime Elakovića, Mitje Velikonje, Dušana Batakovića i Milana Komnenića. SADRŽAJ
Uvodnik ......................5
TEMA BROJA: SUVERENITET
Majkl Sevidž
Legalizacija politike i politizacija prava:
promena odnosa između suvereniteta i prava .........................................................11
Saša Gajić
Suverenost i međunarodno pravo u postsuverenom svetu .........................................31
DŽon Fonte
Suverenitet i transnacionalni progresivizam ......................................................51
Jan Cukerman
Rekonstruisanje narodne suverenosti sa Hanom Arent
i protiv nje .........................................................................................................59
Vladimir Milisavljević
Suverenovo pravo na tumačenje Biblije: o smislu
jednog teorema Hobsove politike ...........................................................................91
Bogdana Koljević
Teorije o postsuverenom stanju: Agambenova kritika
suvereniteta ........................................................................................................111
Ivan Milenković
Paradoks suverenosti ............................................................................................127
Dosije
Simon Goajar-Fabr
Pojam suverenosti od Bodena do Hobsa .................................................................137
Haso Hofman
„Suveren je onaj ko odlučuje o vanrednom stanju“ ...................................................159
Helmut Kvarič
Suverenost u vanrednom stanju .............................................................................175
Stefen D. Krasner
Podela suvereniteta ...........................................................................................203
Ekonomska politika
Mlađen Kovačević
Spoljni dug i stepen spoljne zaduženosti Srbije .................................................239
Slobodan Aćimović
Monopoli ili dominantne pozicije na tržištu –
SAD, Evropa i Srbija ............................................................................................269
Ružica Mrdaković-Cvetković
Integracioni i dezintegracioni procesi na prostorima
jugoistočne Evrope ..............................................................................................281
Rajko Bukvić
Tranzicija u Rusiji – liberalizam u izvedbi „porodice“ ........................................291
Miroslav N. Jovanović
Globalizacija se približava: dočekati je sa cvećem ili
naoštriti sablje? ................................................................................................317
Ogledi
Zlatko Isaković
Uticaj i politička moć u međunarodnim, globalnim
i drugim odnosima ................................................................................................343
Aleksandar Dobrijević
Filozofi kao vaspitači ........................................................................................357
Dragan Đukanović
Položaj Srba u postjugoslovenskim državama ..........................................................367
Sučeljavanja
Marija Obradović
Kult Tita i radnička klasa Srbije ..........................................................................379 Osvrti, recenzije, prikazi
Aleksandar Novaković
Nova šansa za Ameriku
(Zbignjev Bžežinski, Druga šansa: Tri predsednika
i kriza američke supersile) ...................................................................................393
Saša Gajić
Kritika novog imperijalizma
(The New Imperialism, Ideologies of Empire) ................................................................400
Dejan Petrović
Malo ontološkog optimizma
(Entoni Gidens, Odbegli svet) ................................................................................404
Ivan Milenković
Kriza krize
(Alpar Lošonc, Suverenitet, moć i kriza) ................................................................409
Milica Vesković
Kada je secesija opravdana?
(Aleksandar Pavković i Petar Radan, Stvaranje
novih država) ..........................................................................................................413
Aleksandar Lukić
Etika, biznis i komunikacija
(Simo Elaković, Poslovna etika i komuniciranje) ......................................................417
Jovana Papan
Evropa kao bolest
(Mitja Velikonja, Evroza: kritika novog evrocentrizma)... ...........................................420
Slobodan G. Marković
Istorijat dečanskog pitanja
(Dušan t. Bataković, Dečansko pitanje) .......................................................................427
Dobrica Gajić
Kosovo u Rambujeu
(Milan Komnenić, Klopka u Rambujeu) .........................................................................433
Contents ....................................................................................................................439 REZIMEI
Majkl Sevidž
Univerzitet Kolumbija
Njujork
LEGALIZACIJA POLITIKE I POLITIZACIJA PRAVA: PROMENA ODNOSA IZMEĐU
SUVERENITETA I PRAVA
Sažetak: Autor istražuje pitanje suvereniteta kroz odnos između međunarodne politike i međunarodnog prava, naročito kroz savremenu promenu ovog odnosa u kojoj je domet međunarodnog prava postao sve veći dok se osporava njegova zasnovanost na volji suverenih država. Autor izlaže stanovište i argumentiše da je preplitanje prava i politike štetno i za pravo i za politiku i da je potrebno razumeti ih kao odvojene sfere ljudskog delovanja. Prihvatanje principa suvereniteta, kao bitan deo međunarodnog prava, daje solidnu osnovu za međunarodne odnose i predstavlja jedini način za suprotstavljanje politici sile.
Ključne reči: međunarodna politika, međunarodno pravo, suverenitet.
Saša Gajić
Institut za evropske studije
Beograd
SUVERENOST I MEĐUNARODNO PRAVO
U POSTSUVERENOM SVETU*
Sažetak: Pitanje evolucije koncepta suvereniteta modernih nacionalnih država u globalizujućem, postsuverenom svetu jedno je od ključnih pitanja koja zaokupljuju pažnju stručne javnosti. U ovom radu se analizira odnos nastanka koncepta suverenosti i novovekovne moderne države, te posledično izrastanje „vestfalskog“ međunarodnog poretka i njemu svojstvenog međunarodnog prava, koje, u njihovom rastu i usložnjavanju, poznajemo već tri i po veka. Posmatrajući društvene tendencije i difuziju moći u postmodernoj međunarodnoj zajednici, autor dolazi do stanovišta o kružnom toku teorije o suverenosti koja je, istrgnuvši se od svojih univerzalističkih, personalnih korena iz antike i srednjeg veka, prošla dug istorijski put da bi se na kraju ponovo našla pred pitanjima univerzalnog i sveobuhvatnog naddržavnog suvereniteta. Vrednosno se opredeliti spram ovog procesa ne znači poricati suverenost kao takvu, već favorizovati jednu suverenost naspram druge. Društvena zbilja i zagovornici teorija o postsuverenom međunarodnom poretku zapravo i ne poriču koncept suverenosti u svojoj suštini, već samo odriču kapacitete pojedinim nacionalnim državama da ga u novonastalim okolnostima efikasno vrše.
Ključne reči: suverenost, međunarodno pravo, međunarodna zajednica, transformacija, prirodno pravo, postsuverenost, svetska država.
Jan Cukerman
Univerzitet Kolumbija
Njujork
REKONSTRUISANjE NARODNE SUVERENOSTI SA HANOM ARENT I PROTIV NjE
Sažetak: U ovom članku autor nastoji da utvrdi mogućnosti za rekonstrukciju teorije narodne suverenosti u okolnostima savremene političke liberalne i demokratske teorije. reč je o pokušaju da se odbrani mesto narodne suverenosti kao ključnog i konstitutivnog elementa modernog društva, suprotno odbacivanju koje je često prisutno u savremenim kritikama koje se pozivaju na Hanu Arent. Nakon što se odbacuje kritika suverenosti Hane Arent kao isključivo orijentisana na model autoritarne, tj. apsolutističke suverenosti, razmatra se nekoliko relevantnih pokušaja rekonstrukcije narodne suverenosti. Ovi pokušaji grupišu se oko dva teorijska modela interpretacije – teorije diskursa, utemeljene na filozofiji Jirgena Habermasa, te pojma konstituišućeg subjekta, proisteklog iz političko-pravne teorije Karla Šmita. U drugom delu autor povezuje različite i često međusobno suprotstavljene zaključke ovih teorija, nastojeći da izgradi koherentan savremen pojam narodne suverenosti, sposoban da prevaziđe tradicionalnu kritiku. Takođe, autor pokušava da odgovori na savremene teorijske izazove, ilustrovane u opasnosti od političke pasivnosti građana prema učestvovanju u konstitutivnim društvenim procesima, te sve značajnijoj oligarhizaciji i imperijalizaciji liberalne i demokratske prakse u SAD.
Ključne reči: narodna suverenost, autoritarna suverenost, konstituišuća moć, konstituisana moć, liberalizam, demokratija, konstitucionalizam.
Vladimir Milisavljević
Institut za filozofiju i društvenu teoriju
Beograd
SUVERENOVO PRAVO NA TUMAČENjE BIBLIJE:
O SMISLU JEDNOG TEOREMA HOBSOVE
POLITIKE
Sažetak: Hobsova politička teorija često se posmatra kao moderni oblik „političke teologije“. Nasuprot takvim shvatanjima, u ovom radu zastupa se sekularistički pravac tumačenja Hobsovih političkih pogleda. Hobsov teorem o suverenovom isključivom pravu da tumači Bibliju ne može se u potpunosti objasniti kao konsekvenca njegove teze o nedeljivosti političke suverenosti. Naprotiv, on je duboko ukorenjen u njegovoj opštoj koncepciji jezika, teksta i zakona. Pre svega, Hobsova tvrdnja da suveren ima pravo da odlučuje o značenju Svetog pisma delimično se zasniva na njegovom shvatanju o suštinskoj neodređenosti ljudskog jezika, posebno kada je reč o pisanim tekstovima. Ovo shvatanje inspirisano je skeptičkim autorima, od kojih je posebno Montenj uticao na Hobsa. Naime, Hobs opravdava suverenovo pravo na tumačenje nužnošću da se prekine beskonačna delatnost komentarisanja teksta. Ipak, to pravo utvrđuje se u potpunosti tek sa drugim korakom Hobsove argumentacije, kojim se suverenova interpretacija izjednačava sa građanskim zakonom, koji je, sa svoje strane, kod Hobsa definisan kao suverenova zapovest. Ovakvo shvatanje lišava Bibliju velikog dela njenog autoriteta i time otvara novo poglavlje u istoriji odnosa religije i politike.
Ključne reči: jezik, suveren, Sveto pismo, tumačenje, zakon.
Bogdana Koljević
Nova škola za društvena istraživanja
Njujork
TEORIJE O POSTSUVERENOM STANjU:
AGAMBENOVA KRITIKA SUVERENITETA
Sažetak: U članku autor razmatra na koji način se pitanje suvereniteta ispostavlja kao izazov savremenosti. Reč je pre svega o razlici između suvereniteta kao simbola apsolutne moći i suvereniteta kao simbola političkog legitimiteta. Zastupnici teorije o postsuverenom stanju suverenitet najčešće izjednačavaju sa decezionističkim modelom suvereniteta, zanemarujući ideju narodnog suvereniteta. Autor argumentiše da upravo ovakva praksa redukcije počiva na metafizičkoj interpretaciji politike, a kao paradigmatičan primer post-suverenističkog diskursa analizira postmodernističku teoriju Đorđa Agambena. U drugom delu rada razmatra se razlika između Fukoovog i Agambenovog shvatanja suvereniteta i ustanovljava na koji način je, u anarhističkom ključu, Agambenova kritika usmerena protiv države i prava per se. Autor zaključuje da Agambenovi paradoksi neodređenosti pojma suvereniteta (pre svega između države, nasilja i moći) i unutrašnjih protivrečnosti ne uspevaju da odgovore ni na drugačiju tradiciju mišljenja o suverenitetu, ni na izazove savremene političke prakse.
Ključne reči: decezionistički suverenitet, narodni suverenitet, država, pravo, moć, nasilje, umno delanje, singularnost, subjektivnost.
Ivan Milenković
Treći program Radio Beograda
Beograd
PARADOKS SUVERENOSTI
(Đorđo Agamben: od filozofije jezika
do političke filozofije)
Sažetak: Paradoks suverenosti koji je formulisao Karl Šmit glasi: suveren je istovremeno izvan i unutar pravnog poretka. Ili: suveren ima pravo da suspenduje pravo. Ili: suveren koji je uključen u pravni poredak ima pravo da sebe isključi iz tog poretka. Taj suvereni iskorak suverena naziva se vanrednim stanjem. Suverenost je, utoliko, uvek već određena tom strukturom isključujućeg uključivanja. Upravo na tom mestu paradoksa, na tom pojmu koji je određen paradoksalnom strukturom, te na preobražajima kojima je pojam suverenosti izložen u savremenom kontekstu, italijanski filozof Đorđo Agamben pronalazi povlašćeno mesto za filozofski diskurs. Znameniti jezički obrat, umnogome pripremljen u Hajdegerovoj kuhinji, koji je filozofiju okrenuo sa problema svesti ka problemu jezika, Agambenu je poslužio da otkrije politički potencijal jezika, te da upravo iz tako zadobijene perspektive, sa izoštrenim osećajem za paradoks (koji je uvek već u samome jeziku), direktno pristupi pojmu suverenosti. Utoliko se njegovo skoro dve decenije dugo bavljenje filozofijom jezika pokazuje svojevrsnom pripremom za ulazak u probleme političke filozofije.
Ključne reči: suverenost, Karl Šmit, vanredno stanje, jezik, politika.
Simon Goajar-Fabr
Univerzitet u Kanu
Francuska
POJAM SUVERENOSTI OD BODENA DO HOBsA
Sažetak: U ovom tekstu autor analizira pojam suvereniteta u Bodenovoj i Hobsovoj teoriji, za koje se često ističe da su srodne. Komparativna analiza, međutim, pokazuje da su radikalne divergencije u osnovama vrlo oštre i da se zapravo radi o dve sasvim različite koncepcije suverenosti. Reč je o dve paradigme političke nauke, od kojih jedna upućuje na Hobsov artificijelizam, a druga na Bodenov naturalizam, iz čega proizilaze drugačija određenja suvereniteta.
Ključne reči: suverenost, Boden, Hobs, država, politička nauka.
Haso Hofman
Univerzitet Hajdelberg
SR Nemačka
„SUVEREN JE ONAJ KO ODLUČUJE
O VANREDNOM STANjU“
\Sažetak: Polazeći od Šmitovog određenja suvereniteta, kao i Šmitove kritike Kelzena, autor u prvom delu rada pokazuje da su opšti problemi odnosa prava i stvarnosti već tada bili razmatrani u raspravama o suverenosti. U drugom delu rada autor argumentiše da je taj problem i dalje značajan za savremene teorije države, kao i za diskusiju o ustavu Evrope. Analiza države i ustava Savezne Republike Nemačke pokazuje da u jednom delu nemačke teorije državnog prava Šmitove teze i tradicija nastavljaju svoj život, ali u novoj ravni, tj. u mogućim ustavnim sukobima u vezi sa konstitucionalizacijom Evrope. Autor zaključuje da se, međutim, pravni poredak Evropske unije, iako je nastao iz ugovora između država-članica, ne može bez ostatka ponovo svesti na njih, i da sa evropskim spletom normi više nije reč o alternativi između poslednje odluke i haosa, već o alternativi između prava poslednje reči i različite vrste pregovaračkih procedura.
Ključne reči: Šmit, Kelzen, norma, stvarnost, ustav, nemački etatizam, Evropska unija.
Helmut Kvarič
Slobodni univerzitet Berlin
SR Nemačka
SUVERENOST U VANREDNOM STANjU
(O pojmu suverenosti u delu Karla Šmita*)
Sažetak: Reč „suverenost“ pokriva čitav kompleks pojmova sa posebnim obeležjima koja, u različitim kontekstima, zauzimaju različite pozicije. Autor prati tragove koji su Karla Šmita, u različitim delima, vodili u istraživanjima, primećujući da se pojam suverenosti i sam menja, te da u sistemu državnog i međunarodnog prava dobija novu funkciju. U tom pogledu Vajmarski ustav, sa svim svojim slabostima, odigrao je presudnu ulogu u Šmitovom bavljenju pojmom suverenosti. Zbivanja u Rusiji druga su važna Šmitova inspiracija, kao i živa rasprava između autoriteta za ustavno pravo poput Hansa Kelzena i Hermana Helera. Najzad, istorija ovoga pojma, naročito u njenom konzervativnom kraku, umnogome je odredila Šmitov pristup pojmu suverenosti.
Ključne reči: suverenost, međunarodno pravo, Karl Šmit, vanredno stanje, ustav.
Stefen D. Krasner
Univerzitet Stenford
SAD
PODELA SUVERENITETA
Nove institucije za urušene i propale države
Sažetak: S obzirom na to da mnogi primeri proteklih decenija ukazuju na činjenicu da pravila konvencionalnog suvereniteta više ne fukcionišu, autor se zalaže za artikulisanje alternativnih institucionalnih sporazuma, koje vidi pre svega u ideji podeljenog suvereniteta i starateljstva. Značaj ispitivanja mogućnosti za nove institucionalne forme autor pronalazi u činjenici da su nacionalne vlasti često neuspešne ili nesposobne, te da je potrebna legalizacija delanja i nadležnosti spoljnih aktera koji neretko de facto već kontrolišu domaće suverenitete u ugroženim oblastima.
Ključne reči: konvencionalni suverenitet, podeljeni suverenitet, starateljstvo, partnerstvo, protektorat.
Mlađen Kovačević
SPOLjNI DUG I STEPEN SPOLjNE
ZADUŽENOSTI SRBIJE
Sažetak: U godinama početka raspada SFR Jugoslavije Srbija je bila u grupi niskozaduženih zemalja jer je njen spoljni dug bio manji od izvoza robe i usluga, a pogotovu od bruto domaćeg proizvoda. U vreme sankcija spoljni dug Srbije je znatno povećan, a bruto domaći proizvod bio je više nego prepolovljen, dok se izvoz robe i usluga sveo na manje od trećine izvoza iz 1990. godine, pa se Srbija u 2000. godini našla u grupi desetak najzaduženijih zemalja. Tokom proteklih šest godina Pariski klub je SR Jugoslaviji otpisao 66 odsto, a Londonski klub 62 odsto njenog duga, a preostali deo duga je, uz poček od pet godina, reprogramiran na 22, odnosno 20 godina. U 2006. godini Srbija je prevremeno vratila milijardu i 136 miliona dolara. I pored toga, zbog korišćenja visokog iznosa novih kredita, iznos spoljnog duga Srbije je rastao. Stepen spoljne zaduženosti je znatno smanjen, ali je Srbija ostala u grupi visokozaduženih zemalja. Poslednjih godina vrlo dinamično raste privatni dug, što je naročito došlo do izražaja 2006. i u prvih sedam meseci 2007. godine, pa je ukupni spoljni dug krajem jula 2007. godine iznosio 21,816 milijardi dolara, što je 101 odsto više nego krajem 2000. godine. Spoljni dug Srbije je na kraju 2006. bio za 2,28 puta veći od izvoza robe i usluga. Prema kriterijumu Svetske banke, Srbija je ostala u grupi visokozaduženih zemalja. Tvrdnje članova prethodne Vlade Srbije da je problem spoljnog duga rešen, da se ona nalazi u grupi srednjezaduženih i da se brzo približava grupi niskozaduženih zemalja – nemaju nikakve objektivne osnove.
Ključne reči: spoljni dug, stepen zaduženosti, dužnička kriza, Srbija. Slobodan Aćimović
Ekonomski fakultet
Univerzitet u Beogradu
MONOPOLI ILI DOMINANTNE POZICIJE NA TRŽIŠTU – SAD, EVROPA I SRBIJA
Sažetak: Što je država slabije razvijena, što su njeni mehanizmi kontrole tržišta neadekvatniji, to je teže dokazati zloupotrebu dominantne pozicije na tržištu. Ovaj tekst ukazuje na tu „tananu razliku“ koja postoji između najjače firme u nekoj branši i zloupotrebe dominantne pozicije na tržištu. SAD i EU se državnim merama bore protiv raznih monopolističkih ponašanja. Nasuprot njima, nekadašnje istočnoevropske zemlje ne mogu se pohvaliti takvim aktivnostima. Kako se nedozvoljena ponašanja najviše vide tamo gde imaju najviše dodira sa finalnim kupcima, tačnije u prehrambenoj maloprodaji, odabran je taj segment tržišta da bi se prikazali najbitniji trendovi. U tekstu se daje i predlog unapređenja tržišnog ponašanja u Srbiji. On mora da ide u dva pravca: 1) formiranje kontinuiranih istraživanja nezavisne institucije (agencije), u okviru koje bi radili dokazani eksperti u ovoj oblasti i koja bi pratila i ukazivala na eventualne zloupotrebe dominantne pozicije na tržištu; 2) beskompromisna primena zakona protiv netržišnih ponašanja.
Ključne reči: karteli, tržište, konkurencija, marže, trgovina prehrambenim proizvodima.
Ružica Mrdaković-Cvetković
Institut za ekonomiku poljoprivrede
Beograd
INTEGRACIONI I DEZINTEGRACIONI PROCESI NA PROSTORIMA JUGOISTOČNE EVROPE
Sažetak: U ovom radu analiziraju se procesi integracije i dezintegracije na Balkanu i međunarodnopravni kontinuitet Srbije posle odvajanja Crne Gore. Srbija nastavlja kontinuitet članstva bivše državne zajednice Srbija i Crna Gora u međunarodnim i regionalnim organizacijama, a posebno u međunarodnim finansijskim organizacijama kao što su Međunarodni monetarni fond, Međunarodna banka za obnovu i razvoj, Evropska banka za obnovu i razvoj i druge. Nasuprot procesu dezintegracije, ekonomski interes je most saradnje između različitih i sličnih zemalja, između zemalja jugoistočne Evrope i bivših jugoslovenskih republika.
Ključne reči: integracija, dezintegracija, Balkan, sporazumi, sukcesija, odvajanje, ekonomske veze.
Rajko Bukvić
Megatrend univerzitet
Beograd
TRANZICIJA U RUSIJI:
LIBERALIZAM U IZVEDBI „PORODICE“
Sažetak: U periodu dužem od decenije i po od početka procesa tranzicije tzv. komunističkih privreda ka tržišnoj ekonomiji prikupljeno je dosta empirijskog materijala o tokovima i rezultatima tog procesa. Jedan od njegovih najznačajnijih aspekata svakako je tranzicija u Rusiji, najvećoj i po mnogim mišljenjima najbogatijoj zemlji sveta. Nasuprot obećanjima reformatora o oslobađanju privatne inicijative i na tome zasnovanom nesputanom razvoju i porastu standarda, zemlja je zapala u duboku i dugotrajnu krizu, uz ogromno osiromašenje ogromne većine stanovnika. Šta se zaista desilo u Rusiji i zašto su rezultati toliko suprotni od obećavanih? Iako je u uslovima kontrole „slobodnih“ medija do pravih informacija teško doći, neke od publikacija ipak se „probijaju“ u javnost i daju sliku o do sada pređenom putu, snagama koje su vodile promene i metodima koji su korišćeni. U toj slici preovlađujuću ulogu dobija grupa ljudi iz neposrednog okruženja bivšeg predsednika Rusije, koju čine njegova najbliža rodbina i širi krug prijatelja. U radu se opisuje kako se ta grupa, skrivena iza „liberalnih“ parola, korišćenjem bezobzirnih otimačkih i pljačkaških metoda obogatila na račun najširih slojeva ruskog stanovništva i rasprodaje u bescenje ruskih ogromnih prirodnih i drugih bogatstava. Najveća je ironija što je ta grupa dobar deo svojih akcija uspela da prikaže kao zakonite donošenjem loših, nejasnih, pa čak nelegalnih i neustavnih zakona i drugih propisa. Šteta do sada naneta zemlji od ove grupe meri se već mnogim desetinama milijardi američkih dolara i zasada joj se ne vidi kraj.
Ključne reči: Rusija, tranzicija, oligarhija, „porodica“, (ne)zakonitost, spoljna trgovina, investicije, centralna banka.
Miroslav N. Jovanović
Ekonomska komisija UN za Evropu
Ženeva
GLOBALIZACIJA SE PRIBLIŽAVA:
DOČEKATI JE SA CVEĆEM ILI NAOŠTRITI SABLjE?
Sažetak: Globalizacija je velika ekonomska i politička tema našeg vremena. U diskusijama se javljaju velike konfuzije i neslaganja, jer različiti ljudi proces globalizacije shvataju različito. Ukoliko je globalizacija ishod ponašanja transnacionalnih korporacija, to znači da nove tehnologije, koje dozvoljavaju usitnjavanje proizvodnje i pad cene prevoza i komunikacija, omogućuju ovaj proces. Moć kompanija se povećala na račun snage države. Ipak, uz podršku šire javnosti i nevladinih organizacija, vlade mogu da obuzdaju proces globalizacije. Globalizacija donosi društvu mnoge pogodnosti. Nekada je postojala nada da će globalizacija doneti dobro svima. Kako vreme odmiče, druga strana globalizacije postaje sve uočljivija. Ukoliko je cilj globalizacije uvođenje i nametanje istih standarda svuda i za svakoga (uključujući i način razmišljanja), onda se prema krajnjem cilju ne razlikuje od neokomunizma.
Ključne reči: globalizacija, usitnjavanje, transnacionalne korporacije, direktna strana ulaganja, tehnologija, integracija.
Zlatko Isaković
Institut za evropske studije
Beograd
UTICAJ I POLITIČKA MOĆ
u MEĐUNARODNIM, GLOBALNIM
I DRUGIM ODNOSIMA
Sažetak: Rad je posvećen pitanjima vezanim za odnose između političke moći i uticaja u međunarodnim, globalnim i drugim odnosima. Ova tema je obrađena u radu imajući u vidu koncepte, prvo, moći uopšte, socijalne i političke moći. Drugo, obrađuju se različite klasifikacije postupaka koji se koriste za vršenje uticaja u međunarodnim, globalnim i drugim odnosima. Zaključuje se da se među te postupke mogu uvrstiti ubeđivanje, obećanja, nagrade, pretnje, kazne i možda uslovljavanja (bar prema mišljenjima pojedinih autora). Drugi osnovni zaključak je da uticaj predstavlja jedan od osnovnih pojavnih oblika ispoljavanja i korišćenja političke moći u međunarodnim, globalnim i unutrašnjim odnosima.
Ključne reči: moć, društvena moć, politička moć, uticaj, ubeđivanje, obećanje, nagrada, pretnja, kazna, uslovljavanje, međunarodni odnosi, globalni odnosi.
Aleksandar Dobrijević
Institut za filozofiju i društvenu teoriju
Beograd
FILOZOFI KAO VASPITAČI
Sažetak: U tekstu se najpre razmatraju međusobne sličnosti i razlike, tačke razilaženja i tačke preklapanja, između tri modela mislilaca: „filozofa kao advokata“, „filozofa kao sudije“ i „filozofa kao vaspitača“. Potom se traga za jednim modelom „filozofa ka vaspitača“ koji bi eventualno mogao da ima važenje „autonomnog“, nemešovitog modela.
Ključne reči: „filozofi kao vaspitači“, „filozofi kao advokati“, „filozofi kao sudije“, „sistematski“ filozof, „edifikujući“ filozof, „filozof-kralj“, „filozof-autodidakt“, teza intimnosti, teza radikalne intimnosti.
Dragan Đukanović
Institut za međunarodnu politiku i privredu
Beograd
POLOŽAJ SRBA U POSTJUGOSLOVENSKIM
DRŽAVAMA
Sažetak: U ovom radu autor analizira ustavni i zakonski položaj pripadnika srpskog naroda u državama nastalim disolucijom nekadašnje Jugoslavije – Republici Sloveniji, Republici Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, Republici Crnoj Gori i Republici Makedoniji. S tim u vezi on ukazuje i na broj Srba u postjugoslovenskim državama, upoređujući pri tome podatke sa popisa stanovništva Jugoslavije iz 1991. godine i popisâ koji su obavljeni tokom proteklih nekoliko godina u novonastalim državama (2001–2003). Takođe, posebna pažnja u ovoj analizi posvećena je „stanju na terenu“, odnosno stvarnom položaju Srba u navedenim državama. Pripadnici srpskog naroda nastanjeni u državama nastalim od Jugoslavije suočeni su sa nepriznavanjem statusa manjine (Slovenija i Crna Gora), kao i sa postepenom integracijom i asimilacijom (Hrvatska i Makedonija). Položaj Srba u Bosni i Hercegovini se, kako ističe autor, umnogome razlikuje od statusa njihovih sunarodnika u drugim postjugoslovenskim državama zahvaljujući načelu konstitutivnosti, odnosno punoj jednakopravnosti ovog naroda sa Bošnjacima i Hrvatima.
Ključne reči: bivša Jugoslavija, Srbi, etnička manjina, konstitutivni narod, integracija, asimilacija, Slovenija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Makedonija.
NEW SERBIAN POLITICAL THOUGHT
New Edition, vol. XV (2007), no. 3-4
CONTENTS
Editorial ................................5
TOPIC OF THE ISSUE
sovereignty
Michael Savage
Legalizing politics and politicizing law .............................11
Saša Gajić
Sovereignty and international Law in post-sovereign world ...................................31
John Fonte
Sovereignty and transnational progressivism ..................................51
Ian Zuckerman
Reconstructing popular sovereignty with and against
Hannah Arendt ...............................................59
Vladimir Milisavljević
On sovereign’s right to interpret the scriptures:
The political sense of Hobbs’s theory .........................................91
Bogdana Koljević
post-sovereign state theories: Agamben’s critique of sovereignty .................................111
Ivan Milenković
Paradox of sovereignty .......................................127
Dossier
Simone Goyard-Fabre
The concept of sovereignty from Bodin to Hobbes .........................................137
Hasso Hofmann
“sovereign is the one who decides on the state of exception“ .........................................159
Helmunt Quaritch
sovereignty in state of emergency ..............................................175
Stephen Krasner
Sharing sovereignty ................................................203
Economic policy
Mlađen Kovačević
Foreign debt and foreign debt service of Serbia ...........................................239
Slobodan Aćimović
Monopolies or dominant positions in the market
– USA, Europe and Serbia ...........................................269
Ružica Mrdaković-Cvetković
Integration and disintegration processes in South-East Europe .................................................281
Rajko Bukvić
Transition in Russia: Liberalism at the manner of the “Family“ ..............................................291
Miroslav n. Jovanović
Globalization is coming: prepare flowers or sharpen swords? .......................................317
Studies
Zlatko Isaković
Influence and political power in international, global and
other relations ....................................................343
Aleksandar Dobrijević
Philosophers as educators .....................................................357
Dragan Đukanović
The position of Serbs in post-yugoslav states .................................................367
Polemics
Marija Obradović
The cult of Tito and Serbian working class ............................................379
Rewiews
Aleksandar Novaković
A new opportunity for America
(Zbignjev Bžežinski, Druga šansa: Tri predsednika
i kriza američke supersile) ............................................393
Saša Gajić
A critique of new imperialism
(The New Imperialism, Ideologies of Empire) .........................................400
Dejan Petrović
A bit of ontological optimism
(Entoni Gidens, Odbegli svetOdbegli svet) ...........................................404
Ivan Milenković
The crisis of a crisis
(Alpar Lošonc, Suverenitet, moć i kriza) ........................................409
Milica Vesković
When is secession justified?
(Aleksandar Pavković i Petar Radan, Stvaranje
novih država) ...............................................................413
Aleksandar Lukić
Ethics, business and communication
(Simo Elaković, Poslovna etika i komuniciranje) ...............................................417
Jovana Papan
Europe as a disease
(Mitja Velikonja, Evropa: kritika novog evrocentrizma) ........................................................420
Slobodan G. Marković
History of the Dečani issue
(Dušan t. Bataković, Dečansko pitanje) .............................................................427
Dobrica Gajić
Kosovo in Rambouillet
(Milan Komnenić, Klopka u Rambujeu) .............................................................433
Contents .......................................................................439 SUMMARIES
Michael Savage
LEGALIZING POLITICS AND POLITICIZING LAW
Summary
The author investigates the issue of sovereignty through the relationship between modern politics and International Law, particularly by analyzing the modern shift of that relationship in which the scope of the International Law has widened, whereas the fact that it is based on the will of sovereign states is denied. The author expresses his view and argues that the intertwining of politics and law is harmful for politics and that it is necessary to view them as different spheres of action. Accepting the principle of sovereignty, which is a significant part of the international law, gives a solid basis for International Relationships and is the only way of confronting the power politics.
Key words: international politics, international law, sovereignty.
Saša Gajić
SOVEREIGNTY AND INTERNATIONAL LAW
IN THE POST-SOVEREIGN WORLD
Summary
Evolution of the sovereignty concept in modern nation-states in the globalizing post-sovereign world is one of the key issues that receives the attention of experts. This paper analyzes the relation between the concept of sovereignty and the modern state, including the consequent creation of the “Westphalian“ international order and the inherent international law, which has been known for three and a half centuries, as those modern states grew and became more complex. By observing social tendencies and the diffusion of power in the post-modern international community, the author has adopted a view of the circular course of the sovereignty theory which broke off with its universalist and personal roots from the ancient world and the Middle Ages, made a long journey through history and finally found itself facing the issues of universal and comprehensive supra-state sovereignty. Adopting a value-judgement based attitude towards this process does not involve denial of sovereignty as such, but giving preference to one kind of sovereignty over another. Social reality and proponents of post-sovereign international order do not actually deny the concept of sovereignty in its essence, but merely deny capacities of certain nation-states to efficiently exercise it in the new circumstances.
Key words: sovereignty, international law, international community, transformation, natural law, post-sovereignty, world state.
Ian Zuckerman
RECONSTRUCTING POPULAR SOVEREIGNTY WITH AND AGAINST HANNAH ARENDT
Summary
In this article the author seeks to examine possibilities for reconstructing the theory of popular sovereignty within modern political and democratic theories. The author tries to defend popular sovereignty as the key and constituent element of modern society, which is contrary to its rejection that is often found in modern criticism citing Hannah Arendt. Having rejected her critique of sovereignty, since it focuses solely on the model of authoritarian and/or absolutist sovereignty, the author goes on to analyze several attempts to reconstruct popular sovereignty in view of recent objections to it. These attempts are grouped around two theoretical models of interpretation – the discourse theory model, based on Jürgen Habermas’ philosophy and the constitutuent subject model, which stems from Carl Schmitt’s theories of politics and law.In the second part of the paper the author connects different and often opposing conclusions of these theories and tries to formulate a coherent and modern concept of popular sovereignty, able to confront traditional criticism. The author also tries to respond to modern theoretical challenges illustrated in the risk of citizens’ passivity towards participation in constitututional social processes and oligarchization and imperialization of liberal and democratic practices in the US. As a final point, he suggests that the “legitimacy crisis” of modern institutions comes from the fact they are not founded on adequately represented unity of people, whose place of constituent political power is usurped by constituted branches of governance.
Key words: popular sovereignty, authoritarian sovereignty, constituent power, constituted power, liberalism, democracy, constitutionalism.
Vladimir Milisavljević
ON SOVEREIGN’S RIGHT TO INTERPRET THE SCRIPTURES:
THE POLITICAL SENSE OF A HOBBESIAN THEORY
Summary
Hobbes’s political theory is often considered as a modern form of „political theology“. However, in this paper, I argue for a secularist explanation of his political views. Hobbes’s theory of sovereign’s exclusive authority in the matter of interpretation of the Scriptures cannot be fully accounted for as a logical consequence of his thesis that sovereignty is one and indivisible. On the contrary, this theory is deeply rooted in his general philosophical views on language, text and law. First of all, Hobbes’s statement of sovereign’s right to decide on the meaning of Scriptures is partly based on his conception of the inner indeterminateness of human language, especially when it comes to written texts. This conception is inspired by sceptical authors, such as Montaigne: Hobbes justifies sovereign’s right to the interpretation by the necessity of putting an end to the plethora of commentaries. However, this authority is positively established only with the second step of his argument – with his identification of sovereign’s interpretation of Scriptures with civil law, which is itself defined in his writings in terms of sovereign’s command. This theory deprives the Scriptures of the greatest part of their authority and opens a new chapter in the history of relations between religion and politics.
Key words: interpretation, language, law, Scriptures, sovereign. Bogdana Koljević
POST-SOVEREIGN STATE THEORIES:
AGAMBEN’S CRITIQUE OF SOVEREIGNTY
Summary
In this article the author analyzes the way in which the question of sovereignty poses a challenge to the present. It is about the difference between sovereignty, as a symbol of absolute power, and sovereignty as a symbol of political legitimacy. Proponents of the post-sovereign state theory often identify sovereignty with decisionist model of sovereignty, while ignoring the idea of popular sovereignty. The author argues that this practice of reduction lies in metaphysical interpretation of politics, and analyzes the post-modernist theory of Giorgio Agamben as a telling example of post-sovereignty discourse. The other part of the paper deals with the difference between Foucault’s and Agamben’s views of sovereignty and determines how, in terms of anarchism, Agamben’s critique is directed against the state and law per se. The author concludes that Agamben’s paradoxes of undefined concept of sovereignty (primarily between the state, violence and power) and internal contradictions cannot compete with a different tradition of thought about sovereignty or with challenges of the current political practice.
Key words: decisionism sovereignty, popular sovereignty, state, law, power, violence, intellectual action, singularity, subjectivity.
Ivan Milenković
PARADOX OF SOVREIGNTY
Summary
The paradox of sovereignty, formulated by Carl Schmitt, reads: the sovereign is, at the same time, outside and inside the juridical order. Or: the sovereign has power to suspend the law. Or: the sovereign who is included in juridical order can exclude himself from it. This measure, taken by the sovereign, is what we call state of exception. Sovereignty is therefore always already determined by the structure of excluding inclusion. It is this part of the paradox, the concept determined by the paradoxical structure, and the transformations to which the concept of sovereignty is exposed, where the Italian philosopher Giorgio Agamben finds a privileged place for political discourse. This famous reversal, which comes primarily from the works of Heidegger, was useful to Agamben, who discovered the political potential of language. He used this new perspective with a keen sense for paradox (which is always part of language itself) to directly approach the concept of sovereignty. Therefore, Agamben’s two-decade work on the philosophy of language is in that sense a kind of preparation for tackling the problems of political philosophy.
Key words: sovereignty, Carl Schmitt, state of emergency, language, politics.
Simone Goyard-Fabre
THE CONCEPT OF SOVEREIGNTY FROM BODIN TO HOBBES
Summary
In this text the author analyzes the concept of sovereignty in Bodin’s and Hobbes’ theories, the similarity of which she often emphasizes. However, a comparative analysis of these theories shows that their foundations are radically divergent and that there are actually two concepts of sovereignty. Thus, there are two paradigms of political science – one referring to Hobbes’s artificialism, and the other to Bodin’s naturalism, which brings us to two definitions of sovereignty.
Key words: sovereignty, Hobbes, state, political science.
Hasso Hofmann
“SOVEREIGN IS HE WHO DECIDES ON THE STATE
OF EXCEPTION”
Summary
Starting with Schmitt’s definition of sovereignty and Schmitt’s critique of Kelsen, the author shows that general issues of the relations between law and reality were discussed in debates on sovereignty even at their time. In the other part of the paper the author argues that the problem is still significant for modern theories of state and for debates about the European Constitution. An analysis of the state and Constitution of the Federal Republic of Germany shows that in some parts of German state law theory Schmitt’s arguments and tradition still live, but in a new dimension, that is, in possible constitutional conflicts about the constitutionalization of Europe. However, the author concludes that the legal order of the European Union, although founded on agreements between the member-states, cannot be based solely on these agreements, and that a European set of norms is no more the choice between last decision and chaos, but the between the right to have the final say and different kinds of negotiating procedures.
Key words: Schmidtt, Kelsen, norm, reality, constitution, German etatism, European Union.
Helmut Quaritch
SOVEREIGNTY IN STATE OF EMERGENCY
Summary
The word “sovereignty” covers a complex range of concepts which have different positions in different contexts. The author follows the clues that guided Carl Schmitt’s research and notices that the concept of sovereignty has changed and that it assumed a new function within the systems of state and international law. Despite its weaknesses, the Weimar Constitution played a crucial role in Schmitt’s work on the concept of sovereignty. Other important sources of Schmitt’s inspiration are the situation in Russia and the heated argument between experts on constitutional law Hans Kelsen and Hermann Heller. Finally, the history of this concept, especially its conservative part, had a huge impact on determining Schmitt’s approach to sovereignty.
Key words: sovereignty, internetional law, carl schmitt, state of exception, constitution.
Stephen Krasner
SHARING SOVEREIGNTY
Summary
Since many examples from previous decades point to the fact that the rules of conventional sovereignty are not functional anymore, the author suggests that alternative institutional agreements be articulated, which he sees in shared sovereignty and trusteeship. Analyzing options for new institutional forms is important because national authorities are often unsuccessful or incompetent, and because there is a need to legalize the actions and jurisdiction of outsiders who often have de facto control over national sovereignty in threatened areas.
Key words: conventional sovereignty, shared sovereignty, trusteeship, partnership, protectorate.
Mlađen Kovačević
FOREIGN DEBT AND FOREIGN DEBT SERVICE OF SERBIA
Summary
After very high credit borrowing in 2006 and the statement of a representative of the IMF, in the mid of April this year, on the foreign debt as the largest problem in Serbian economy, the dimension and level of it are again of current interest.
At the beginning of disintegration of former Yugoslavia, Serbia was in the group of low indebted countries, for its foreign debt was lower than goods and services export, as well as its Gross Domestic Product (GDP)
During the sanction period, due to regular and default interests accounting, Serbian foreign debt considerably increased while its GDP was decreased more than 50 percent, export was drastically reduced, thus, in 2000. Serbia was among the ten most indebted countries.
In the past five years, the Paris Club wrote off 66%, while the London Club 62% of the Yugoslav debt, whereas the rest of it, with 5 years grace period, was restructured to 22, or 20 years. Despite it, the Serbian foreign debt grew dynamically because of high credit borrowing. For the last few years the private debt has grown considerably, especially noticed in 2006, so the foreign debt was 19.606 billion dollars at the end of year, which is 81% more than it was at the end of 2000. The Serbian foreign debt in Euros was 14.884 billions, which is 27,7% higher than at the end of 2000. Considering the data for 2006. Serbia was high indebted countries.
New coming government of Serbia should engage the top experts from the field to create an optimal strategy for foreign debt management. This Strategy should be adopted in the Parliament and consistent carried out, in order to stay out of severe debt crises and unpleasant economic and social consequences.
Key words: foreign debt, foreign debt service, debt service ratio, external sustainability, growth, Serbia.
Slobodan Aćimović
MONOPOLIES OR DOMINANT POSITIONS IN THE MARKET – USA, EUROPE AND SERBIA
Summary
The less developed a state is and the less adequate its mechanisms of market control are, the more difficult it is to prove abusing the dominant position in the market. The US and EU have taken measures against different kinds of monopolism. On the other hand, countries of the former Eastern Bloc cannot claim praise for similar activities. Since illegal activities are most conspicuous in the spheres where there is more contact with ultimate buyers, or to be more precise, in food items retail, the author has chosen this segment of the market in order to show the most important tendencies. This text also features a proposal of how to improve market behavior in Serbia. The proposal has two segments: 1) Forming an independent institution (agency) for constant monitoring; the agency would employ proven experts in the field and it would watch and point at instances of abusing the dominant market position. 2) Strict enforcement of law in all cases of market misbehavior.
Key words: cartels, market, competition, profit margins, food items trading.
Ružica Mrdaković-Cvetković
INTEGRATION AND DISINTEGRATION PROCESSES
IN SOUTH-EAST EUROPE
Summary
The paper analyses problems integration and disintegration in the Balkans, and international legal continuity of Serbia after secessionin of Montenegro. The Serbia have to continue membership of the former State Union Serbia and Montenegro in international and regional organizations, special in international financial organizations: the International Monetary Fund, the International Bank for Reconstruction and Development, the European Investment Bank, the European Bank for Reconstruction and Development, and others. Infront disintegration, economy is the bridge between different and the same countries, between south-east Europe countries and former Yugoslav republics.
Key words: integration, disintegration, Balkan, convencions, succession, secession, economic relations.
Rajko Bukvić
TRANSITION IN RUSSIA: LIBERALISM AT
THE MANNER OF „FAMILY“
Summary
During the period of fifteen years from the beginning of the transition from the communist to market economy in Eastern and Southeastern Europe countries, there has been a lot of empirical evidence about this process and its results. One of the most important aspects of this process is the transition process in Russia, the biggest and probably the richest country in the world. At the beginning of the transition the reformators promised the liberation of private enterpreneurship and huge development and standard increase based on it, but the country fell into deep and longterm crisis, with enormous povertication of the most citizens of the country. What has realy happened in Russia and why are the results so defferent from the promises? Although in the circumstances of the control of „free“ media the real information are practically unknown, some of the publications come out. They give an image of what has been done so far, of the forces which have made the reforms and the used methods. And in that image, the friends and the closest members of the family of the Russian ex-president get the prevalent role. The paper show how they all got rich by using unscrupulous methods of robbery, which was carried out among the russian population, and by inappropriate selling of the huge natural and other resources. The biggest irony is that the team of those people has managed to hide a big part of their actions by addopting bad, vague and even illegal and unstatutory laws and other rules. The loss made by this team to the country is estimated at tens of billions of US dollars, and it will probably multiply in the future.
Key words. Russia, transition, oligarchy, „family“, (il)legality, foreign trade, investments, central bank.
Miroslav N. Jovanović
GLOBALIZATION IS COMING: PREPARE FLOVERS OR SHARPEN SWORDS?
Summary
Globalisation is a great economic and political story of our times. There is a lot of confusion and disagreement in discussions as the process of globalisation means different things to different people. If globalisation is the outcome of the behaviour of transnational corporations, then this process is made possible by new technologies that permit fragmentation of production and fall in the cost of transport and communications. The power of firms increased to the detriment of the power of the state. Still, governments supported by the general public and non-governmental organisations are able to put a cap on the globalisation process. Globalisation brings many amenities to the society. There were once hopes that globalisation would benefit everyone. As time passes by, globalisation’s downside becomes more and more apparent. If the goal of globalisation is to introduce and force the same standards for all and everywhere (including in the way how the people think), then it does not differ from neo-communism in the final objective.
Key words: globalisation, fragmentation, transnational corporations, foreign direct investment, technology, integration.
Zlatko Isaković
INFLUENCE AND POLITICAL POWER IN INTERNATIONAL, GLOBAL AND OTHER RELATIONS
Summary
The work deals with the issue of relationships between political power and influence in international, global and other relations. The issue is elaborated in the work having in mind the questions of, first, power in general, social and political power, and influence; secondly, actions for exerting influence. The works provides various lists of these actions, and author’s conclusions about the issue: persuasion, promise, reward, threat, punishment and maybe conditioning (at least according to certain author’s views). Influence is determined as a key form of looming and utilisation of political power in international relations.
Key words: power, social power, political power, influence, impact, persuasion, promise, reward, threat, punishment, conditioning, international relations, global relations.
Aleksandar Dobrijević
PHILOSOPHERS AS EDUCATORS
Summary
The author considers foremost the mutual similarities and differences, the points of divergence and the points of overlapping, between three models of thinkers: “philosophers as lawyers”, “philosophers as judges” and “philosophers as educators”. Then he examines one model of “philosophers as educators” that eventually could have the dignity of “autonomous”, unmixed model.
Key words: „philosophers as educators“, „philosophers as lawyers“, „philosophers as judges“, „systemathic“ philosopher, „edifying“ philosopher, „philosopher-king“, „philosopher-autodidactic“, intimacy-thesis, radical intimacy-thesis.
Dragan Đukanović
THE POSITION OF SERBS IN POST-YUGOSLAV STATES
Summary
In this paper the author analyzes constitutional and legal positions of Serbs in the states founded in the aftermath of the disintegration of the former Yugoslavia – the republic of Slovenia, the Republic of Croatia, Bosnia and Herzegovina, the Republic of Montenegro and the Republic of Macedonia. He also points out the number of Serbs in the post-Yugoslav states, at the same time comparing data from the 1991 Census and censuses taken in recent years (2001-2003). This analysis particularly emphasizes the current situation, that is, the position of Serbs in the aforementioned states.
Serbs living in ex-Yugoslav states are not recognized as a minority (the Republics of Slovenia and Montenegro) or are being gradually integrated and assimilated (the Republics of Croatia and Macedonia). The position of Serbs, as the author points out, is different in many aspects in Bosnia and Herzegovina due to the principle of their full constitutionality, that is, their being equal with Bosnians and Croats.
Key words: fomer Yugoslavia, Serbs, ethnic minority, constitutive people, integration, assimilation, Slovenia, Croatia, Bosnia and Herzegovina, Montenegro, Macedonia.
|
.jpg)
