EU kao nova „Habzburška monarhija“

Poput Austrougarske monarhije, i savremena EU je pravo podredila ekspanziji i uvećanju moći

Već nekoliko meseci, Karl fon Habzburg, sina Ota fon Habzburga i potomak Franca Ferdinanda, insistira na relativizaciji istorijskih činjenica i događaja koji su prethodili izbijanju Prvog svetskog rata. Tako se, uz minimalizovanje uloge Austrougarske monarhije, ističe da je osnovni uzrok sukoba nacionalizam različitih sila ili, preciznije, nacionalizam uopšte, kao i da je osnovni problem bio položaj Slovena u Habzburškoj monarhiji – ali i da su pravi neprijatelji monarije bili Srbi.

U tom svetlu, teza glasi da su Habzburgovci pokušali da uspostave ravnotežu nad dominantnim uticajem Srba među Slovenima, iz čega dalje sledi da je ponajveću krivicu za rat potrebno tražiti u srpskom, a zatim i ruskom nacionalizmu. Štaviše, Karl fon Habzburg naglašava i da je vrlo srećan zbog razvoja Evropske unije, koja predstavlja nastavak stare ideje o nadnacionalnoj i multietničkoj imperiji kakvu je želeo Oto fon Habzburg., i kakva je bila Austrougarska monarhija, kao i da ideja o nacionalnoj državi pripada prošlosti. Inače – da bismo upotpunili savremeni diskurs Habzburgovaca – potrebno je prisetiti se i da je Oto fon Habzburg bio strasni zagovornik nezavisnog Kosova.

Pre nekoliko dana Karl fon Habzburg učestvovao je na obeleževanju sto godina od Prvog svetskog rata u Sarajevu, i tom prilikom ponovio već iznesene stavove, uz još jedan novi – da i danas postoji opasnost od nacionalizma što pokazuje uspeh nacionalističkih stranaka na izborima za Evropski parlament.

Ovom prilikom ostavićemo po strani sasvim jasne protivrečnosti i nedoslednosti – poput toga kako je moguće istovremeno svesrdno se zalagati za nacionalnu, zapravo nacionalističku državu na Kosovu, a to isto pravo uskraćivati drugima i nazivati se protivnikom nacionalizma. Pitanje koje se, kroz paralelizam između Habzburške monarhije i Evropske unije, prvo logički pojavljuje je sledeće: zašto se, u savremenom diskursu o Mladoj Bosni, sistematski prećutkuje činjenica da je, pre svega, to bila borba za slobodu, jednakost i ravnopravnost tj. borba za najviše levičarske vrednosti, jednako kao što se zanemaruje činjenica da relevantan uspeh na izborima za Evropski parlament nisu postigle samo stranke nove desnice već i, poput grčke Sirize, nove levice? Razume se, svaki govor o smislu levice među Srbima i Slovenima pre Prvog svetskog rata ili o levici u novoj Evropi koja se rađa - a koja je protiv savremene EU – na nivou ozbiljne rasprave urušava priču o nacionalizmu kao glavnom dežurnom krivcu i približava nas mestu pravog problema. A to je problem imperijalizma i kolonijalizma – problem sukoba između onih koji teže dominaciji i onih drugih koji se dominaciji opiru, i čiji je izbor između ropstva i borbe za slobodu.

Drugi razlog zbog kojeg se izbegava govor o autentičnoj levici, nekad i sad, počiva u činjenici da upravo ona razotkriva da ni EU - kao ni Austrougarska monarhija – ne pripadaju korpusu progresivnih ideja već upravo suprotno. Tako postaje jasno da je reč o različitim istorijskim modelima imperijalizma, koji ne znače ravnopravnost naroda već znače postojanje jačih i slabijih, onih koji upravljaju i onih kojima se upravlja. U tom svetlu, multikulturalizam i demokratija pojavljuju se kao pojmovi ispražnjeni od svakog sadržaja tj. kao pojmovi koji treba da prikriju vlast jednih nad drugima. Istovremeno, iz činjenice da vlast prisvajaju određene države i narodi, koji oblikuju imperije, proizilazi i da se borbe za oslobođenje neretko pojavljuju i kao borbe za nacionalno oslobođenje, u širem ili užem smislu, odnosno kao oslobođenje jednog ili više naroda čiji položaj je nejednak spram ostalih.

Uprkos posebnostima različitih epoha, paralela Habzburgovaca između Austrougarske monarhije i EU– kada se ima u vidu ne samo savremena razlika severa i juga, jačih i slabijih država, već i ustrojstvo EU birokratije - u strukturnom smislu je važeća. U oba slučaja radi se i o projektima koji se deklarišu kao modernizatorski i reformatorski tj. koji upućuju na navodnu civilizacijsku superiornost – i to dalje služi kao objašnjenje zbog čega je imperijalizam najbolje rešenje za sve. Od presudnog je značaja uočiti da zapravo nije reč o argumentu znanja već o „argumentu“ moći, i u tom kontekstu potrebno je posmatrati i činjenicu da je, poput Austrougarske monarhije, i savremena EU pravo podredila ekspanziji i uvećanju moći.

„Habzburgovci“ i „Mladobosanci“ zato su imena čiji značenjski potencijal prevazilazi jednu epohu, iako su konkretne istorijske ličnosti sve samo ne beznačajne. To su imena za pojave i procese - od kojih prvo označava samoproklamovanu upravljačku elitu a drugo borbu za pravdu i slobodu.

(NSPM-Politika)